از دیدگاه بعضی از حقوقدانان، ثبت اختراع را پدید آوردن، ابداع محصول صنعتی بی سابقه، کشف وسیله نو، کاربرد وسایل موجود برای به دست آوردن یک نتیجه یا محصول صنعتی و یا کشاورزی  تعریف کرده اند.اما بعضی از مولفین، اختراع را راه حل عملی در رابطه با یک مشکل مشخص در زمینه تکنولوژی دانسته اند.در قوانین مختلف کشور ها از اختراع تعاریف متعددی ذکر شده است.

ثبت اختراع و حقوق مالکیت فکری

اما به طور کلی در قوانین مالکیت فکری  ایران ،اختراع تنها دارای یک تعریف است “اختراع نتیجه فکر فرد یا افراد است که برای اولین بار فرآیند یا فرآورده ای خاص را ارائه می کند و مشکلی را در یک حرفه، فن، فناوری، صنعت و مانند آنها حل می نماید.”اما به این تعریف ایرادات اساسی وارد شده است، زیرا :اولا: در تعریف به جای کلمه” جدید “،کلمه ” برای اولین بار ” بکار رفته است که به شرایط ماهوی اختراع اشاره دارد .

فرایند ثبت اختراع

فرایند ثبت اختراع .در واقع ارتباطی با ماهیت و نفس اختراع ندارد  و صحیح به نظر نمی رسد.ثانیا: آوردن یکی از شرایط ماهوی ثبت اختراع در تعریف، از آنجائی که اختراع حداقل دارای دو شرط ماهوی دیگر یعنی « گام ابتکاری» و  « کاربرد صنعتی » نیز می باشدصحیح نیست . ثالثا: به توجه به معنای عام کلمه «صنعت» و اینکه رشته های مربوط به آن فقط محدود و منحصر به رشته صنعت به معنی اخص نیست بلکه شامل کلیه رشته های صنعتی از قبیل بازرگانی، کشاورزی، استخراجی و کلیه محصولات مصنوعی و یا طبیعی است

ماهیت ثبت اختراع

لذا بکار بردن کلمات دیگر از قبیل حرفه، فن، فناوری در تعریف قابل ایراد است.رابعا: استعمال و به کار بردن کلمات «فرآورده» و «فرآیند» که از جمله اشکال و اقسام اختراع محسوب می گردند و ارتباطی با ماهیت اختراع ندارند، در تعریف، دارای اشکال است و صحیح به نظر نمی رسد.

تعریف سازمان جهانی مالکیت فکری از ثبت اختراع

اما طبق تعریفی که در سازمان جهانی مالکیت معنوی که برای کشور های در حال توسعه آمده است اختراع به معنای ایده یک مخترع است که در عمل، راه حلی را برای یک مشکل بخصوص در زمینه تکنولوژی ارائه می دهد.با این تفاسیر به نظر می آید تعریف ارائه شده از سوی سازمان جهانی مالکیت معنوی، نسبتا تعریفی جامع و قابل قبول باشد.

دلایل ثبت اختراع

ثبت اختراع دلایل زیادی دارد که مهمترین دلایل آن این است که از ساخت، استفاده، عرضه برای فروش، فروش یا وارد کردن یک محصول یا یک فرآیند بر اساس اختراع ثبت شده بدون اجازه قبلی مالک آن جلوگیری یا آنرا متوقف کند.

استفاده تجاری از ثبت اختراع

اختراع ثبت شده، ابزار قدرتمند تجاری برای شرکت هاست تا بتوانند برای محصول یا فرآیند جدیدشان حق انحصاری داشته باشند، تا از این طریق در بازار موقعیت قدرتمند داشته باشند و از طریق تفویض اجازه بهره برداری درآمد بیشتری را کسب کنند.

دعوای نقض اختراع

معمولا پس از ثبت اختراع است که صاحب آن میتواند علیه نقض کننده حق خود در محاکم و مراجع ذیصلاح اقامه دعوا کند. البته در بعضی از کشور ها، مخترع میتواند پس از ثبت اختراع، علیه نقض کننده حق اختراع در فاصله بین تاریخ انتشار اطهارنامه اختراع(معمولا پس از ۱۸ ماه از تسلیم اولین تقاضا) و تاریخ ثبت اختراع، اعلام شکایت نماید.

شرایط حمایت از اختراع

برخلاف علائم تجاری و حق مولف، اختراع در صورتی قابل حمایت است که به ثبت رسیده باشداختراع ثبت شده است که به مالک آن حق انحصاری می دهد

انتشار ثبت اختراع

فواید انتشار اختراع ثبت شده

انتشار اظهارنامه میتواند فواید زیادی داشته باشد. به عنوان مثال با انتشار اظهارنامه متقاضی از محرمانه نگهداشتن اختراع که مستلزم اعمال مراقبت شدید است خلاص می شود و همچنین در بعضی از نظام ها متقاضی میتواند در صورت ثبت اختراع ادعایی از تاریخ انتشار اظهارنامه، نسبت به نقض حقوق اختراع و جلوگیری از آن اقدام کند.

ماده 21 معاهده ثبت اختراع

با توجه به ماده ۲۱ معاهده همکاری ثبت اختراعات، دفتر بین المللی اظهارنامه های بین المللی را منتشر میکند.همان طور که در شق های الف و ببند۲ ماده مرقوم آمده است، انتشار اظهارنامه بین المللی بلافاصله پس از خاتمه مدت ۱۸ ماه از تاریخ حق تقدم آن اظهارنامه صورت خواهد پذیرفت.

قانون ثبت و نشر اختراع ایران

در قانون ۱۳۱۰ ایران در بحث ثبت اختراع برخلاف علائم تجاری ضرورت انتشار اظهارنامه پیش بینی نشده است و براساس ماده ۳۲ آیین نامه در ظرف سی روز پس از ثبت اختراع اداره مربوط به آگهی که شامل مراتب زیر است منتشر خواهد نمود:

موارد مندرج در اظهارنامه  مطابق قانون ثبت اختراع ایران

مطابق قوانین ثبت اختراعات ایران یک اظهار نامه ثبت اختراع شامل شماره ثبت اختراع – مدت اعتبار ورقه اختراع – نام صاحب اختراع و نشانی کامل آن – موضوع اختراع آگهی مزبور به امضای رئیس شعبه ثبت علائم تجاری و اختراعات در روزنامه رسمی کشور منتشر خواهد شد.

مادهه 22 قانون ثبت اختراع ایران

همچنین با توجه به ماده ۴۲ قانون ثبت اختراع ایران مراجعه به کلیه اسناد و اوراق مربوطبه ثبت هر اختراع پس از صدور ورقه اختراع آزاد است و هرکس می تواند از اسناد و اوراق مربوط به ورقه اختراع یا معاملات راجعه به آن با تائیدیه حقی که به موجب نظامنامه معین خواهد شد سواد مصدق تحصیل کند.

قانون جدید ثبت و انتشار اختراع ایران

در قانون جدید التصویب، مانند قوانین و مقررات قبلی، انتشار اظهارنامه اختراع پیش بینی نشده است و براساس ماده۱۴ قانون یاد شده، اداره مالکیت صنعتی تکلیف دارد تنها پس از ثبت اختراع، یک نوبت آگهی منتشر کند.با توجه به ماده ۵۴ قانون جدیدالتصویب، این آگهی باید در روزنامه رسمی کشور منتشر شود.

اولویت ثبت اختراع

یک اختراع از مرحله ای که هنوز یک ایده است تا زمان ثبت و بهره برداری شامل شرایط و مراحل خاصی میباشد . بطور کلی شرایطی که میتوان برای ثبت اختراع ضروری دانست عبارتند از :

شرط جدید بودن اختراع در زمان ثبت

یک اختراع برای ثبت باید جدید باشد ,اختراعی جدید است که در فن یا صنعت قبلی پیش بینی نشده باشد. منظور از فن یا صنعت قبلی عبارت است از هر چیزی که در نقطه ای از جهان از طریق انتشار کتبی یا شفاهیباشد.

شرط گام ابتکاری در هنگام ثبت اختراع

یکی دیگر از شرایط ماهوی اختراع برای ثبت ، این است که حاوی گام ابتکاری باشد. اختراع زمانی حاوی یک گام ابتکاری است که با در نظر گرفتن فن یا صنعت قبلی مربوط به اظهارنامه اختراع و با توجه به تعریف اختراع برای شخصی که دارای مهارت معمولی در فن مذکور است معلوم و آشکار نباشد.

داشتن قابلیت کاربرد صنعتی اختراع

اختراعی از نظر صنعتی کاربردی محسوب می شود که در رشته ای از صنعتی قابل ساخت یا استفاده باشد.صنعت به معنای گسترده ی آن منظور است و از جمله شامل صنایع دستی، کشاورزی، ماهیگیری و خدمات نیز می شود .

شرایط ثبت اختراع در موافقت نامه تریپس

همانطور که در بند (۱)ماده ۲۷ موافقت نامه تریپس در باب شرایط ثبت اختراع آمده است، این موافقت نامه، به تعیین شرایط ماهوی اکتفاء کرده است و چگونگی احراز این امور رابه قوانین و مقررات داخلی کشور ها واگذار کرده است؛ که از این حیث، امکان انعطاف پذیری لازم متناسب با شرایط اقتصادی – اجتماعی کشور ها و سطح توسعه آنها فراهم می گردد.

شرایط اساسی ثبت اختراع

برخی از شرایط مربوط به ثبت اختراع، ناظر به شرایط اساسی ثبت آن از قبیل جدید بودن و دارا بودن کاربرد صنعتی است که از آنها به شرایط ماهوی اختراع تعبیر میگردد و برخی دیگر از شرایط عمدتا ناظر به نحوه تنطیم اظهارنامه، توصیف اختراع و ادعا و غیره است که میتوان از آن به عنوان شرایط شکلی ثبت اختراع نام برد.

تعریف اختراع جهت ثبت

البته جهت ثبت اختراع باید تعریف اختراع در موافقتنامه تریپس و همچنین عدم تبیین شرایط ماهوی ثبت اختراع و بسنده کردن به ذکر شرایط ماهوی در این موافقتنامه موجود باشد. و موجب شده است که کشور ها در بررسی اختراعات به نتایج مختلفی برسندکه این مشکل به ویژه کشور های پیشرفته و به تبعه آن سازمان جهانی مالکیت معنوی را وادار کرده است که در جهت تدوین قوانین ماهوی اختراعات و متحدالشکل کردن آنها از حیث ماهوی اقدامات جدی را شروع نماید که در قسمت مربوط توضیح لازم داده شد. در قوانین و مقررات مربوط به اختراعات کشور ها اعم از کشور های در حال توسعه و توسعه یافته معمولا این شرایط ماهوی وجود دارد.

ثبت اختراع تولید و محصول

ثبت اختراع ابزار

مثال ثبت اختراع ابزار

ثبت اختراع کاربردی

ثبت اختراع کاربردی عبارت است از اختراع ناشی از تلاش فکری برای به کار بردن ابزار شناخته شده و موجود برای به دست آوردن محصولی که حتی ممکن است نوع آن محصول نیز وجود داشته باشد، با کارایی جدید و ابتکاری.

نمونه ومثال ثبت اختراع کاربردی

به طور مثال به کار گرفتن یک پمپ در یک دستگاه سرد کننده نوشابه ساز به صورت ابتکاری وابداعی که قبلا فردی چنین ترکیبی را بوجود نیاورده باشد و به فکر کسی نیز تاکنون نرسیده باشد.به عبارت دیگر،

اختراع کاربردی چیست؟

اختراع کاربردی اختراعی است که از تلفیق ابزار و وسایل موجود برای تولید یک محصول یا کالای جدیدی که فاقد سابقۀ تولید باشد، مورد استعمال قرار گیرد.

ثبت اختراع کاربردی در فرانسه

در نطام حقوقی فرانسه حمایت از این قبیل اختراعات کاربردی و ثبت آنها چه از نظر حقوقی و چه از نظر قضایی پذیرفته شده است و اغلب کشور های اروپایی و ایالات متحدۀ آمریکا و مراکش نیز طرفدار حمایت از این قبیل اختراعات هستند.

ثبت اختراع کاربردی در ایران

با توجه به مواد یک و دو قانون ثبت اختراعات ایران به نظر چنین می رسد که در نطام حقوقی ایران فقط اختراع فرآورده یا اختراع تولید کالا و اختراع فرآیند یعنی اختراع ابزار تولید قابل ثبت و صدور ورقه گواهی اختراع شناخته شده و اختراع کاربردی قابل ثبت و حمایت نخواهد بود مگر این که اختراع کاربردی را نوعی اختراع فرآیند تلقی کنیم.

ثبت اختراع ترکیبی یا مختلط

ثبت اختراع ترکیبی عبارت از اختراعی است که به کمک و همکاری یک گروه ابزار جدید و وسایل شناخته شده، یک محصول صنعتی جدید بدست آید. یک اختراع ممکن است از عوامل و یا یک سلسله اختراعات دیگر، یعنی از ترکیب عوامل مزبور، خلق شود.

مثال ثبت اختراع ترکیبی و مختلط

به طور مثال یک مخترع اختراع ترکیبی که یک مولکول شیمیایی جدیدی از طریق ترکیب و تلفیق و کمک روش یا اختراعات شناخته شدۀ موجود به دست می آورد، میتواند نسبت به ثبت و اخذ ورقه اختراع به منطور برخورداری از حمایت قانونی اقدام کند و گواهی مربوط را دریافت نماید.

حمایت چند جانبه از ثبت اختراع

ممکن است یک ثبت اختراع دارای عناوین مختلف یعنی ثبت اختراع تولید ، اختراع روش و ثبت اختراع کاربردی باشد و از تمام جهات مزبور مورد حمایت قانون قرار گیرد.اگر یک اختراع دارای عناوین مختلف باشد، یعنی عناوین مختلف، نظیر اختراع تولید، اختراع روش و اختراع کاربردی در آن جمع گردد، وقتی می تواند از همه جهات مزبور مورد حمایت قرار بگیرد که هریک از عناوین مزبور از امتیازات خاص و جداگانه ای برخوردار گردند و قانون برای هرکدام از عناوین یک اختراع، مزیتی مخصوصو قایل گردد که در این صورت حمایت های متعدد و جداگانه مفید خواهد بود. در غیر این صورت حمایت چند جانبه در عمل ارزشی نخواهد داشت.

ثبت اختراع و حقوق مالک اختراع

مسئول اجرای حقوق اختراعات ثبت شده

انتقال مسئولیت حقوق ثبت اختراع

پیشنهاد کلینیک ثبت اختراع آتین

وکیل ثبت اختراع

تنظیم تقاضانامه اختراع و پیگیری آن تا مرحله ثبت کاری پیچیده و دشوار است. از اینرو توصیه میشود مراحل ثبت اختراع را با یک وکیل ثبت اختراع هماهنگ نمایید.

تقاضای کسب حمایت از اختراع با کمک وکیل

جهت اعلام و ثبت تقاضای حمایت از اختراع به کمک وکیل و انجام جستجو در سوابق افشاء قبلی بمنظور شناسائی هر سابقه افشاء قبلی که باعث خواهد شد اختراع شما قابل ثبت نباشد.

نوشتن ادعانامه ثبت اختراع توسط وکیل

نوشتن ادعانامه و توصیف کامل اختراع با استفاده از اصطلاحات فنی وحقوقی را به یک وکیل ثبت اختراع کارکشته بسپارید.

کمک وکیل ثبت اختراع جهت مکاتبات

از یک وکیل ثبت اختراع کمک بگیرید جهت مکاتبه با اداره ملی یا منطقه ای ثبت اختراعات طی بررسی ماهوی تقاضانامه اختراع

سایر موارد استفاده از وکیل ثبت اختراع

وکیل ثبت اختراع در موارد متعدد زیادی میتواند به شما کمک کند . از مواردی که میتوان حضور یک وکیل مجرب ثبت اختراع را ضروری دانست عبارتند از :انجام اصلاحات لازم در تقاضانامه بنابر درخواست اداره ثبت اختراعات.
تمام جوانب مزبور مستلزم دانش و اطلاع ژرف از قانون ثبت اختراعات و روند کاری اداره ثبت اختراعات است.

وکیل حقوقی ثبت اختراع

بنابراین، با اینکه کمک های حقوقی یا فنی بطور کلی الزامی نیست ولی قویا توصیه می شوند. توصیه می شود به وکیل ثبت اختراع که اطلاعات و دانش حقوقی و تجربه لازم را دارد و همچنین از پیشینه فنی در رشته فنی مورد نظر برخوردار است مراجعه و از خدمات وی استفاده کنید. اکثر قوانین متقاضیان خارجی را ملزم می کنند از وکیل ثبت اختراعات که ساکن کشور مربوط باشد استفاده کنند.

سیستم های ثبت اختراع

.به طور کلی سیستم های مختلفی در رابطه با بررسی و ثبت اختراع ایران و در کشورها وجود دارند که در این قسمت به شرح آن ها می پردازیم:

سیستم بررسی و ثبت اختراع اعلامی

سیستم ثبت اعلامی ثبت اختراع را فقط و تنها فقط از متخصصان آتین بخواهید . گفیتیم که فقط از آتین بخواهید.

یا سیستم ثبت ثبت اختراع صوری

سیستم صوری ثبت اختراع صرفا در ایران و برای آقا زاده ها انجام میگرد تا به واسطه ثبت اختراع از معافیت سربازی برخوردار شوند و از سایر مزایای آن استفاده کرده و حالشا ببرند.

• سیستم بررسی و ثبت اختراع شکلی

این سیستم کاملترین روش برای ثبت اختراع است؛ زیرا در اسیستم شکلی ثبت اختراع پس از احراز ویژگی ها و شرایط ماهوی اختراع از قبیل تازگی، گام ابتکاری و کاربرد صنعتی مبادرت به صدور ورقه اختراع می گردد.

سیستم ثبت اختراع همراه با جستجو

همان طور که قبلا گفتیم در همه ادارات سیستم ثبت اختراع  همراه با جستجو در رابطه با الزامات قابل ثبت بودن اختراع تحقق و بررسی صورت نمی گیرد و برخی ادارات صرفا با درخواست متقاضی یا مخترع مبادرت به ثبت اختراع نمایند.

سیستم ثبت اختراع بررسی ماهوی

هدف سیستم ثبت اختراع بررسی ماهوی در مجموع این است که آیا در اظهارنامه تقدیمی به اداره ثبت اختراع الزامات مربوط به قابل ثبت بودن اختراع رعایت شده است یا خیر.

اولین گام ثبت اختراع

بطور کلی گام اول انجام جستجو در سوابق افشاء قبلی است. بیش از چهل میلیون اختراع در جهان ثبت شده است و میلیون ها نشریات چاپ شده وجود دارند که برای تقاضانامه ثبت اختراع شما می توانند سابقه افشاء قبلی بالقوه محسوب شوند، بنابراین این خطر جدی وجود دارد که برخی مراجع یا ترکیبی از مراجع باعث شوند اختراع شما غیر جدید یا بدیهی تلقی و در نتیجه غیر قابل ثبت تشخیص داده شود.

تعیین قابلیت ثبت اختراع

در صورتی که جستجو در سوابق افشاء قبلی برای تعیین قابل ثبت بودن اختراع شما نشان دهد سوابق افشاء قبلی وجود دارند که احتمالاَ مانع ثبت اختراع شما خواهد شد این نوع جستجو می تواند باعث شود از اتلاف پول برای تسلیم تقاضانامه ثبت اختراعجلوگیری شود. این نوع جستجو باید تمام نشریات اختراع شامل مجلات علمی و فنی، کتاب ها، متون کنفرانس ها، دفاعیه ها (پایان نامه ها)، وب سایت ها، بروشور شرکت ها، نشریات تجاری ومقالات روزنامه ها رادربرگیرد.

اطلاعات ثبت اختراع

اطلاعات اختراع جهت ثبت منبع منحصر بفردِ اطلاعاتِ فنیِ طبقه بندی شده است، که ممکن است برای شرکت ها در برنامه ریزی راهبرد کسب و کارشان ارزش زیادی داشته باشد. اکثر اختراعات چشمگیر برای اولین بار تنها زمانی برای عموم افشاء می شود که اختراع یا تقاضا نامه اختراع منتشر شود. بنابراین، اختراعات و تقاضانامه  های اختراع منتشر شده راه های یادگیری تحقیقات و نوآوری های جاری را اغلب بسیار پیشتر از اینکه محصول نوآوردر بازار دیده شود ارائه می دهند. جستجوی اختراع باید جزء ضروری دروندادهای فعالیت های تحقیقات و توسعه شرکت ها باشد.

افشای اطلاعات ثبت اختراع

نکته دیگر اینکه، هر چند صاحبان اختراع ثبت شده از حق انحصاری استفاده از اختراع خود برخوردارند، ولی آنها نمی توانند از افشای اطلاعات فنی مربوط به اختراع خود خودداری کنند. دلیل تعهد افشای اطلاعات مذکور این است که از نظر فنی واجد صلاحیت هستند، بتوانند این اطلاعات را فهمیده و از آن برای تحقیق بیشتر یا برای استفاده استفاده صنعتی پس از انقضای مدت حق اختراع استفاده کنند. این قبیل اطلاعات را هر فرد عللاقه مندی می تواند پس از پرداخت هزینه های لازم از اداره ثبت اختراعات به دست آورد. –

اصول ثبت اختراع

اصل سرزمینی ثبت اختراع

برگه ی اختراع، سندی حقوقی می باشد که نشان دهنده ابداع فنی است. اختراعات، سرزمینی و مربوط به کشور اعطاکننده هستند به همین دلیل، ممکن است که ابداع واحد برای کسب حمایت در کشور های دیگر، به طور جداگانه در آن سرزمین ها نیز به ثبت برسد.

اصل حقوق حاصل ثبت اختراعات در کشور های مختلف

معمولا اصول ثبت این اختراعات که دارایی یک فرد هستند و از طریق فرایند ثبت تقاضانامه در کشورهای مختلف، با یکدیگر ارتباط پیدا می کنند و خانواده‌ی اختراعات را تشکی می دهند. با این حال ممکن است افراد متعدد در کشورهای مختلف، حقوقی را نسبت به یک ابداع واحد داشته باشند.

اصول تقاضانامه ثبت اختراع برای متقاضیان متفاوت

این وضعیت زمانی رخ می دهد که متقاضیان متفاوت ثبت اختراع برای اختراعات با نوآوری مشابه در کشورهای مختلف تقاضا دهند یا مبدع و مخترع اصلی، حقوق خود را به طور مستقل در کشورهای مختلف به فروش رسانده باشد.

حقوق ثبت اختراع

مالکان اختراع بعد از ثبت اختراعحقوق خاصی را در منع دیگران از ساخت ابداعشان، استفاده ی تجاری، فروش، پیشنهاد برای فروش و ذخیره‌ی آن در انبار کسب می کنند.محدوده حمایت از ابداع براساس موارد مندرج در قسمت های ادعاهای اختراع معین می شود و از آنجا که حمایت های حقوقی از اختراعات، برحسب صلاحیت های جغرافیایی و قلمروهای گوناگون، متفاوت است، ممکن است حمایت از این اختراعات و چگونگی آن نیز در خانواده اختراع متفاوت باشد.

حقوق انحصاری ثبت اختراع

حقوق انحصاری مذکور ممکن است برای یک طرح و در شرای خاص، حتی برای اسامی و علائم مورد استفاده در فضاهای تجاری نیز به دست آید. البته میان حمایت از اختراعات در نوآوری های فنی و طرح های صنعتی و علائم تجاری تفاوت هایی وجود دارد که در قسمت های مربوط توضیح داده می شود.

تاریخ حمایت از حقوق اختراعات ثبت شده

اختراعات تا بیست سال بعد از تاریخ تکمیل تقاضانامه حمایت می شوند که در این مورد یا دیگر گونه های مالکیت فکری از لحاظ مدت حمایت تفاوت هایی دارند.

افشا ثبت اختراع

صاحب اختراع ثبت شده برای توسعه و ترویج علم، ابداع را برای عموم افشا می کند و در عوض پاداشی به عنوان حقوق انحصاری در برابر رقبای خود دریافت می نماید.مبدع باید برای دریافت حقوق انحصاری، افشا را به گونه ای صورت دهد که دیگران قادر باشند همان ابداع را باز تولید کنند.

افشا اختراع در آمریکا

در این خصوص، قوانین آمریکا بسیار سخت گیر است و عدم استفاده از بهترین روش افشا ممکن است باعث بی اعتباری اختراع ثبت شده شود.

نخستین تقاضای ثبت اختراع

ممکن است چند مخترع، به طور مستقل ابداعی را خلق نموده باشند. اکثر کشور ها و اروپا پذیرفته اند که حق اختراع به اولین متقاضی ای داده می شود که تقاضانامه را در کشورشان تسلیم کرده باشد؛ ولی در آمریکا، برخلاف بیشتر کشور ها، حق تقدم برای حق اختراع متعلق به کسی می باشد که اولین بار اختراع را ایجاد کرده، بدون توجه به زمانی که تقاضا نامه ارائه شده است.

اعطای حق ثبت اختراع

اعطای حق اختراع به منظور استفاده از اختراع و در دسترس عموم قرار گرفتن آن می باشد. پیرو کنوانسیون پاریس، تعداد زیادی از کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه نهاد لیسانس اجباری را برای عدم سو استفاده یا ناکافی بودن سو استفاده از اختراع ایجاد کردند.

بهره برداری از اختراع ثبت شده

عدم بهره برداری از اختراع از علل مهم و شایع صدور لیسانس اجباری است. استدلال اصلی در بهره برداری هرچه بیشتر از اختراع، ارتقا سطح صنعتی کورها در دستیابی به فناوری های جدید به ویژه در کشورهای کمتر توسعه یافته عنوان گردیده است و اعتقاد بر این است که حق اختراع اعطا می شود تا از آن به نحوی که برطرف کننده‌ی نیاز جامعه و عموم بوده و موجب انتقال فناوری به ان کشور شود، بهره برداری شود.

تعهدات ثبت اختراع

به عبارت دیگر حق اختراع در قبال دو تعهد به مخترع عطا می شود. اول التزام وی به افشا اطلاعات فنی اختراع به گونه ای که موجبات بهره مندی جامعه و انتشار فناوری را فراهم کند و بعد آن به تعهد به بهره برداری از آن در کشور به منظور انتقال موثر و واقعی فناوری است. از این رو وقتی که دارنده ورقه اختراع به جای استفاده صحیح از حقوق اعطایی از آن سواستفاده می کند. تضمین ها به ویژه آنان که در راستای حمایت از منافع عمومی مقرر شده است، فراخوانده می‌شوند.

ثبت اختراع در استرالیا , فرانسه و ژاپن

در قوانین ثبت اختراع و شرکت استرالیا،فرانسه و ژاپن این مقرره تحت عنوان استفاده صنعتی از اختراع آمده است.اما در بسیاری کشورهای توسعه یافته این اندیشه به مرور جایگزین استفاده تجاری از اختراع گردیده است.به عبارت دیگر الزام بکارگیری اختراع میتوانست تنها از طریق واردات کالا های تحت حمایت صورت گیرد.

ثبت اختراع در ایتالیا

عرضه یا فروش کالاهای تولیدی ایتالیا در یک کشور خارجی ،استفاده از ثبت اختراع به حساب نمی‌آید.به هر حال در سال ۱۹۹۲،دادگاه عدالت اروپا ،ایتالیا را محکوم کرد و عرضه کالاهای تولیدی در کشورهای اتحادیه اروپا را استفاده از اختراع دانست.دادگاه حکمی صادر کرد مبنی بر اینکه : <<بعد از مدت سه سال از زمان اعطای حق انحصاری یا چهار سال از زمان ارائه تقاضانامه حق اختراع صاحب حق یا قائم مقامان قانونی آنها از اختراع استفاده نکنند یا بطور ناکافی استفاده کنند

ثبت اختراع در اسپانیا

بعدها مقررات مشابهی برای ثبت اختراع در اسپانیا نیز وضع گردید. حقوق اختراعات اسپانیا مقرر می‌دارد : <<بهره برداری از اختراع ثبت شده از طریق واردات اختراع‌های صادره از اسپانیا ، از کشورهای عضو سازمان تجارت جهانی در حکم به کارگیری اختراع در مرزهای ملی می‌باشد.>>

قوانین ثبت و بهره برداری از اختراعات در کشورهای مختلف

مفهوم بهره برداری و ثبت اختراع بر حسب مقررات کشورهای مختلف فرق میکند.در این میان بسیاری از کشورها عبارت بهره برداری را به گونه ای تفسیر میکنند که در بردارنده عنصر تولید واقعی محصول یا استعمال واقعی فرآیند و عنصر به عهده گرفتن این فعالیت ها در قلمرو کشور اعطا کننده ورقه اختراع باشد.مثلا برابر تصمیم شماره ۸۵ گروه هند، بهره برداری اختراع به استفاده دائمی و منظم از فرآیند ثبت شده باشد.

ثبت اختراع در انگلستان – بریتانیا

در حقوق انگلیس معیار در احراز ثبت اختراع و  بهره برداری این است که آیا تقاضا برای محصول در شرایط متعارف و به اندازه کافی تامین میشود؟ آیا تجارت و صنعت و یا انواع فعالیت های دیگر بر اثر خودداری مالک اختراع از اعطای اجازه بهره برداری متحمل زیان ناورا خواهد شد.

ثبت اختراع در آلمان

بنابراین معیار به کارگیری ثبت اختراع در آلمان تامین یا عدم تامین تقاضای محصول ثبت شده در آلمان است.یعنی منظور از بهره برداری در مقررات آلمان بهره برداری صنعتی و در حد برآورده ساختن نیازهای عمومی و عدم نیاز به واردات محصول تحت حمایت در این زمینه است.

ثبت اختراع در اتحادیه اروپا

قانون گذار جهت ثبت اختراع در کشورهای عضو اتحادیه اروپا در بند ۴ ماده ۳۶ قانون ثبت اختراعات ۱۳۱۰، یک مهلت پنج ساله برای استفاده علمی از اختراع در نظر گرفته بود و ضمانت اجرای عدم به کارگیری اختراع ثبت شده آن بود که هر ذی نفعی میتوانست به دادگاه مراجعه و تقاضای ابطال ان را نمایید.بنابراین به جای لیسانس اجباری در این شرایط بطلان ورقه اختراع پذیرفته شده بود.

ثبت اختراع در ایران

ثبت اختراع در ایران بر خلاف علائم تجاری و کپی رایت مستلزم این است که مخترع یا متقاضی درخواست ثبت آن را به اداره ملی یا منطقه ای ثبت اختراعات ایران تسلیم دارد و در صورتی که بخواهد اختراع خود را بعد از ثبت در ایران در سطح بین المللی ثبت کند باید در قالب نظام پاریس یا معاهده همکاری ثبت اختراع اقدام نماید. البته به شرط اینکه کشور متبوع وی عضو کنوانسیون پاریس یا معاهده همکاری ثبت اختراع باشد.

نظام بررسی و ثبت اختراع ایران

نظام بررسی و ثبت اختراع در کشور های مختلف متفاوت است. به عبارت دیگر، بعد از تسلیم اظهارنامه ثبت اختراع به اداره مالکیت صنعتی، کارشناسان اداره باید بر اساس نظامی که برای بررسی اختراع قبول کرده اند، اختراع ادعایی را از حیث شکلی و ماهوی مورد بررسی قراردهند

نظام بررسی ثبت اختراع درایران

براساس مواد ۲۸ و ۲۹ آیین نامه قانون ۱۳۱۰، ثبت اختراع ایران شعبه ثبت علائم و اختراعات، پس از دریافت اظهارنامه، صحت تشریفات مقدماتی آن را مورد رسیدگی قرار میدهد.

ثبت اظهارنامه اختراع در ایران

پس از وارد نمودن اظهارنامه ثبت اختراع در ایران در دفتر درخواست های وارده نسخه دوم آن را که دارای همان مشخصات نسخه اصلی است پس از امضاء و مهر اداره ثبت با قید تاریخ، ساعت و روز، ماه وسال وصول آن با تمام حروف به درخواست کننده مسترد خواهد کرد.

وحدت اختراع و ثبت آن در ایران

به استناد اصل ” وحدت اختراع ” اظهارنامه تقدیمی به اداره ثبت اختراعات باید فقط مرتبط به یک اختراع یا گروهی از اختراعات مرتبط به یکدیگر به نحوی که یک مفهوم کلی از اختراع واحد را تشکیل دهنده باشد.با توجه به اصل فوق، قوانین بسیاری از کشورها به مخترع یا متقاضی اجازه میدهند که گروهی از اختراعات را که ارتباط آنها به نحوی است که یک مفهوم کلی از اختراع واحد را تشکیل دهد بتوانند ضمن یک اظهارنامه جداگانه و مستقل به اداره ثبت اختراعات تسلیم نماید.

مدت حمایت از اختراع ثبت شده در ایران

مدت زمان حمایت از اختراع ثبت شده در ایران : در کنواسیون پاریس برای حمایت مالکیت صنعتی هیچ مقرراتی در رابطه با مدت حمایت از اختراع به چشم نمیخورد. براساس ماده ۳۳ موافقت نامه تریپس، مدت حمایت از حق اختراع قبل از انقضای بیست سال از تاریخ تسلیم اظهارنامه پایان نخواهد یافت.

قانون ثبت اختراعات در ایالات متحده آمریکا

در قانون ژاپن، ایالات متحده آمریکا، آلمان، اتحادیه اروپا، مدت حمایت از اختراع بیست سال است.قوانین و مقررات مالکیت صنعتی کشورها در رابطه با ابتدای این مهلت اختلاف دارند. در بعضی از کشورها ابتدا مهلت از تاریخ تسلیم اظهارنامه است و در بعضی از کشورهای دیگر ابتدا مهلت حمایت از تاریخ درخواست و تقاضا است نه تسلیم اظهارنامه. همچنین برخی از کشورها، ابتدای مهلت بیست ساله را، تاریخ صدور ورقه اختراع تعیین کرده اند.

انتشار اختراع ثبت شده در ایران

در بسیاری از کشورها معمولا اظهارنامه اختراع ۱۸ ماه پس از تاریخ تقاضا منتشر میشود و در دسترس عموم قرار میگیرد. همراه اظهارنامه، با توجه به قوانین داخلی کشورها، توصیف، نقشه ها، خلاصه اختراع و گزارش جستجو منتشر می گردد.اداره ثبت اختراعات بعضی از کشورها این اختیار را دارند که انتشار آن قسمت از اظهارنامه که زننده، خلاف نزاکت و یا دارای جنبه محرمانه باشد خودداری نمایند.اگر اشخاص نسبت به قابلیت ثبت اظهارنامه ملاحظاتی داشته باشند میتوانند مراتب را کتبی همراه با دلایل و مستندات به اداره ثبت اختراع منعکس کنند اگرچه دراین مرحله حق اعتراض نداشته باشند.

تاریخ انقضا اختراع ثبت شده در ایران

معمولا در قوانین کشورها، چنانچه اظهارنامه تسلیمی به اداره ثبت اختراعات، از حیث محتوا و ضمائم دارای حداقل شرایط مقرره در قوانین و آیین نامه مربوط باشد، تاریخ تقاضا همان تاریخ تسلیم اظهارنامه به اداره ثبت اختراعات است و چنانچه اظهارنامه در زمان تقاضا فاقد آن شرایط باشد از متقاضی دعوت خواهد شد تا در ظرف مهلت مقرره در قانون یا آیین نامه نسبت به اصلاحاظهارنامه اقدام نمایدو در این صورت تاریخ دریافت اصلاحات همان تاریخ تقاضا خواهد بود و چنانچه متقاضی در مهلت مقرره نسبت به اصلاحات اقدام ننماید اظهارنامه کان لم یکن تلقی خواهد شد.

قوانین ثبت اختراع در ایران

در قانون ثبت اختراعات ۱۳۸۶ در ماده ۱۷ از عدم استفاده یا استفاده ناکافی به عنوان موارد صدور لیسانس اجباری ذکر نشده است و تنها از منافع عمومی سخن به میان آمده است. بند الف ماده ۱۷ قانون ۸۶ در خصوص موارد صدور لیسانس اجباری مقرر میدارد:<< در مواردی که با نظر وزیر یا بالاترین مقام دستگاه ذی ربط منافع عمومی مانند امنیت ملی، تغذیه، بهداشت یا توسعه سایر بخش های حیاتی اقتصادی کشور اقتضاء کند که دولت یا شخص ثالث از اختراع بهره برداری نماید…>> بنابراین در این ماده سخنی از عدم استفاده نشده است.

لیسانس اجباری ثبت اختراع در ایران

عده‌ ای معتقدند با اینکه سخنی از عدم استفاده در قانون ثبت اختراع ایران نشده است از اطلاق ماده ۱۷ و اینکه قانون گذار در صدد احصای مصادیق لیسانس اجباری به طور حصری نبوده است، میتوان استنباط کرد که از دیدگاه قانون گذار عدم استعمال یا ناکافی بودن استعمال میتواند موجب صدور لیسانس اجباری گردد.